Jubileusz FARAS w warszawskim Muzeum Narodowym

 

Muzeum Narodowe w Warszawie przygotowało cykl wydarzeń naukowych i popularyzatorskich z okazji jubileuszu 60-lecia polskiego odkrycia w Faras w Sudanie. 

2 lutego 1961 roku misja archeologiczna pod kierownictwem prof. Kazimierza Michałowskiego przybyła na tereny starożytnej Nubii. Podczas wykopalisk odkryto ruiny chrześcijańskiego kościoła, którego ściany pokryte były malowidłami pochodzącymi z okresu między VII a XIV wiekiem. Zabytki trafiły do MNW i Sudańskiego Muzeum Narodowego w Chartumie. Odkrycie w Faras było jednym z największych sukcesów polskiej archeologii XX wieku. 

W programie Jubileuszu Faras w MNW przewidziano m.in. wydanie książki prezentującej niepublikowane dotąd zdjęcia i inne materiały archiwalne z wykopalisk. Zaplanowano spotkania i panele dyskusyjne z udziałem publiczności, warsztaty i oprowadzania, „Klub archeologa” oraz inne wydarzenia edukacyjne dla dzieci i dorosłych. Udział w spotkaniach zapowiedzieli wybitni archeolodzy i badacze kultury nubijskiej, w tym prof. Stefan Jakobielski, uczestnik polskich wykopalisk w Faras. Dodatkowo w MNW odbędą się dwie międzynarodowe konferencje naukowe. Wydarzenia są przygotowywane we współpracy z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego, Instytutem Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych Polskiej Akademii Nauk, a także muzealników i nubiologów z całego świata. Jubileusz w MNW przypomina o pracy archeologów, muzealników i konserwatorów, dzięki którym malowidła z katedry w Faras przetrwały do dziś. Obchody rocznicowe potrwają do jesieni 2022 roku. W końcu 1959 roku rozpoczęła się budowa Wysokiej Tamy Asuańskiej na Nilu. W wyniku tych prac tereny starożytnej Nubii (współcześnie pogranicze Egiptu i Sudanu) miały zostać na zawsze zalane wodami sztucznego zbiornika – Jeziora Nasera. Władze Egiptu i Sudanu oraz UNESCO wystosowały wówczas do instytucji kultury i naukowców z całego świata wspólne apele o pomoc w ratowaniu zabytków z terenów przeznaczonych pod zalanie. Do międzynarodowej akcji ratunkowej, Kampanii Nubijskiej, w 1961 roku dołączyli Polacy pod kierownictwem prof. Kazimierza Michałowskiego. Rozpoczęli badania wykopaliskowe w miejscowości Faras (starożytnym Pachoras), gdzie niebawem odkryli ruiny kościoła katedralnego. Dzięki wytężonej pracy i umiejętnościom polskich archeologów i konserwatorów udało się na czas  przenieść malowidła ze ścian katedry w bezpieczne miejsce. Odkrycie w Faras było wielkim archeologicznym sukcesem, ówczesna prasa określała je mianem „cudu”. Stanowiło jednocześnie przełom w badaniach naukowych – wcześniej o chrześcijańskim królestwie w Nubii i jego sztuce wiedziano niewiele. Ekipie prof. Michałowskiego udało się uratować przed zalaniem ponad 120 przedstawień malarskich z faraskiej katedry. Malowidła te do dziś pozostają największym i najbardziej reprezentatywnym świadectwem chrześcijańskiej sztuki nubijskiej. Odkryte w Faras malowidła podzielono między Polskę i Sudan zgodnie z ówczesnymi przepisami prawa. 

W kolekcji MNW znajduje się łącznie 67 przedstawień malarskich. Większość z nich jest prezentowana w Galerii Faras im. Profesora Kazimierza Michałowskiego. Pozostałe malowidła można obejrzeć w Sudańskim Muzeum Narodowym w Chartumie. Stała ekspozycja w MNW to największa w Europie i wyjątkowa w skali światowej prezentacja zabytków kultury ich sztuki nubijskiej z okresu chrześcijańskiego. Zaprezentowany w warszawskin Muzeum Narodowym zbiór malowideł uzupełniają inne znaleziska, np. fragmenty dekoracji architektonicznej. Wszystkie stanowią dzisiaj jeden z największych skarbów muzealnej kolekcji. Galerię Faras MNW w obecnym kształcie otwarto w październiku 2014 roku, po blisko 40 latach od pierwszego publicznego udostępnienia zabytków. Fundatorem Galerii jest Wojciech Pawłowski z rodziną. To godny naśladowania przykład prywatnej filantropii w Polsce. Profesor Kazimierz Michałowski, kierownik archeologicznej misji ratunkowej w Nubii i odkrywca katedry w Faras, związany z MNW i Uniwersytetem Warszawskim, jest uznawany za twórcę polskiej szkoły archeologii śródziemnomorskiej i prekursora badań nubiologicznych w Polsce. Profesor z ramienia UNESCO kierował także międzynarodowym zespołem naukowców i inżynierów opracowującym proces przeniesienia w docelowe miejsce Wielkiej Świątyni w Abu Simbel w Egipcie. Przewodził wielu ekspedycjom archeologicznym m.in. w Egipcie (w Edfu, Aleksandrii i Deir el-Bahari), na stanowiskach na Bliskim Wchodzie oraz na Cyprze i Krymie. Był nauczycielem kolejnych pokoleń pasjonatów starożytności. Z okazji Jubileuszu Faras MNW przygotowuje także film ze wspomnieniami prof. Stefana Jakobielskiego – ucznia prof. Michałowskiego i uczestnika wykopalisk w Faras. 

Inauguracja obchodów Jubileuszu Faras odbędzie się 2 lutego br. o godz. 13.00 w mediach społecznościowych MNW. Spotkanie będzie tłumaczone na Polski Język Migowy (PJM).

(inf. muzealną) 

Foto:mat. pras. MNW