Najlepsza dziesiątka katalogów z 2017 r. - katalog do wystawy ONNA


W najlepszej ubiegłorocznej dziesiątce katalogów wystaw czasowych miejsce 8 zajął katalog do wystawy "Onna-piękno-siła-ekstaza" przygotowany do wystawy drzeworytów i malarstwa japońskiego z kolekcji  Muzeum Narodowego w Krakowie, którą to ekspozycję można było oglądać od lutego do maja 2017 r. Dwujęzyczny, 128-stronicowy  polsko-angielski katalog w miękkiej okładce, na której widnieje fragment barwnego drzeworytu Kitagawy Utamaro "Kobieta pisząca list" z serii Pięć typów pięknych kobiet (wykonany ok.1803-1804 r.),  pod redakcją Beaty Romanowicz, podzielony został na dziewięć części oraz  bibliografię.
Część pierwsza "Portrety pięknych kobiet" to omówienie bijinga, jednej z podstawowych kategorii tematycznych w sztuce japońskiej, od  prac Suzukiego Harunobu  uwieczniającego ideał drobnych delikatnych kobiet pogrążonych w zadumie, aż po dojrzały okres ukiyo-e reprezentowany przez twórczość takich mistrzów jak Kiyonagi, Toyokuni czy najbardziej znanego Utamaro, który portretuje postacie kobiece o smukłych wydłużonych sylwetkach. W tej części katalogu dowiadujemy się, że ówczesny drzeworyt stanowił odzwierciedlenie specyficznego ideału kobiecego piękna, ale też dokumentację strojów, modnych fryzur oraz dodatków, które zastępowały tradycyjną biżuterię (zamiast niej japońskie damy nosiły ozdobne szpile i grzebienie, wykonane często z drewna pokrywanego laką). Tekst ilustrowany jest dziełami przedstawiającymi bijinga m.in. Kitagawy Utamaro portretującego wytworne, pięknie ubrane w kosztowne kimona mieszkanki dzielnicy uciech. Druga część katalogu pt. Aluzyjność (Mitate-e) omawia parodie lub metaforyczne interpretacje tradycyjnych ceremonii i zwyczajów japońskich. Jako przykład podano tu dzieła Katsukawy Shuncho ("Porównanie do siedmiu mędrców w bambusowym gaju"), Utagawy Toyokuni ("Dama na koniu i służebna na tle góry Fuji") i Yashimy Gakutei ("Bogini Benten"). Kolejna, trzecia część poświęcona jest macierzyństwu (Boshi-e), tematowi związanemu z codziennością japońskich kobiet - mieszkanek miast, kurtyzan, dam z rodzin samurajskich, ale i ich dzieci (dziecięce zabawy, zwyczaje, stroje, zachowanie zilustrowano drzworytami Kitagawy Utamaro). W tej grupie przedstawień szczególny charakter ma demoniczna wiedźma Yamauba. Czwarta część katalogu to "Portrety aktorów" (Yakusha-e), spośród których wielu odgrywało postacie kobiece. Mianem onnagata określano aktorów teatru kabuki, którzy wcielali się w role kobiet, nie tylko w czasie trwania spektaklu, ale i w życiu. W tej części możemy obejrzeć  reprodukcje drzeworytów uwieczniających takie aktorskie sławy jak aktor Segawa Kikunojo czy Iwai Hanshiro odrywający role bijinga, czy też aktor z rodu Morita odtwarzający rolę staruszki. Część piąta to "Estetyka yugen (no)" omawiająca teatr no i drzeworyty oraz przedmioty (maski) z nim związane. Jeden z japońskich twórców, Utagawa Kuninao, uwiecznił  maskę kobiecą używaną w teatrze no w XIX w. Część szósta  "Wojowniczka" opisuje przykłady silnych, bohaterskich kobiet, biorących udział w bitwach, jak np.cesarzowa Jingu Kogo dowodząca wojskami podczas najazdu na królestwo Silla, a także Tomoe Gozen, w XII w. walcząca podczas wojny Genpei. Prace takie tworzył m.in. Utagawa Kuniyoshi (1797-1861), który czerpał inspiracje z malarstwa zachodniego. Część siódma poświęcona jest zjawom (Yurei-zu), które pojawiały się w drzeworytach inspirowanych legendami i opowiadaniami o duchach dręczących najczęściej kobiety. Takie tematy pojawiały się często u wspomnianego już Utagawy Kuniyoshi'ego ("Duch Usugumo i upiór kota w świątyni", "Zjawa kobiety-lisa"). Część ósma katalogu opowiada o historiach miłosnych, zaczerpniętych z życia i inspirujących często teatr bunraku i kabuki. W tle znajdują się tu słynne japońskie dzielnice uciech, w których obowiązywały określone prawa i zasady etykiety. Niezrównanym mistrzem scen miłosnych rozgrywających się w dzielnicach uciech (Yoshiwara) był Kitagawa Utamaro, tworzący serie takie jak "Wierność wzajemna źródłem miłości" czy "Szepty kochanków o chmurach ponad księżycem". Już same tytuły wskazują tematykę jaką podejmował japoński mistrz ukiyo-e. Część dziewiąta to Shunga, czyli Obrazy erotyczne, których genezy szukać można w Chinach, gdzie były ... literaturą medyczną oraz tekstami poświęconymi akupunkturze (w VII wieku przywędrowały do Japonii). Erotyczne przedstawienia znaleźć można w twórczości Harunobu, Shunsho oraz wspomnianego już Utamaro, którzy nie stronili od  dość śmiałej, a nawet dosadnej erotyki.
Katalog do wystawy ONNA zorganizowanej w krakowskim Muzeum Narodowym ma wygodny dla czytającego układ, zawiera sporo anegdot i opowieści o przedstawieniach uwiecznionych przez japońskich drzeworytników, a przede wszystkim ponad sto reprodukcji barwnych drzeworytów ze scenami z życia księżniczek, kurtyzan, poetek, wojowniczek, czyli to co pasjonujący się kulturą japońską lubią najbardziej. Dużo do oglądania i wspominania dla tych, którzy byli na krakowskiej wystawie, a także do podziwiania kolekcjonerskiej pasji Feliksa Mangghi Jasieńskiego, którego zbiór stanowi do dziś znakomity zestaw japoników znajdujący się w zbiorach  Muzeum Narodowego.

Komentarze

Popularne posty z tego bloga

Brawurowa premiera "Manekinów" w Operze Wrocławskiej

"Staram się zbytnio nie intelektualizować swojego malarstwa" — wywiad z argentyńskim malarzem Alejandrem Mariottim

"Flamenco to sposób bycia, śmiechu...kochania..." – wywiad z artystą flamenco FARRU